Güvenilir Bir Lider Misiniz? Bölüm 2

Yazan: Cahide Akkuzu

Okuma süresi: yaklaşık 5 dakika

Başarınızın büyük bir kısmı, ne kadar güvenilir olduğunuza fazlasıyla bağlıdır. Güvenin sihirli bir itici gücü vardır, çünkü bireylerin bir lidere tepki verme şeklini temelden değiştirir. Bu yazı dizisinin ilk bölümünde güvenin başarınıza nasıl hız kattığı ile ilgili yayınlanan son araştırma sonuçlarını paylaştım. Özetle, güven denklemde olmadığı sürece liderler çalışan bağlılığını sağlamakta başarısız oluyor. Çalışan bağlılığı düşük olan şirketlerin rekabet gücü de düşük oluyor.  Bu yazının birinci bölümünü okumak için link: https://www.contextprofessionals.com/guvenilir-bir-lider-misiniz-bolum-1/

Daha önce yazdığım gibi, çoğumuz kendimizi olduğumuzdan daha iyi olarak görürüz. Lider olarak size ne kadar güven duyuluyor? Bu sorunun cevabını gerçekten merak ediyorsanız yazının bu bölümünde kendinizi test edebileceğiniz bir link bulacaksınız. Ayrıca, lider olarak size güven duyulmasını sağlamanız için neler yapabileceğinizi de paylaşacağım.

Size güven duyulmasını nasıl sağlayabilirsiniz? Güven kaybını nasıl önleyebilirsiniz? Bu soruların cevabını bilmek ve cevaplarını uygulamak lider olarak etkinizi çok artırır. Hepimiz biliyoruz ki, insanlara bana güvenin demek, güzel konuşmak, derli toplu giyinmek ve gülümsemek insanların bize güven duyması için yeterli değil.

Güven sağlama ve güven kaybını önleme konusunda, sizlere daha önce bahsetmiş olduğum ve liderlik gelişimi araştırmalarını yakından takip ettiğim Zenger Folkman Danışmanlık Şirketinin sahiplerinden Joe Folkman’ın “The Trifecta of Trust: The Proven Formula for Building and Restoring Trust” adlı kitabı bize yol gösteriyor. Kitabın adını Türkçeye “Güven Üçlüsü: Güven Oluşturma ve Güveni Korumak İçin Kanıtlanmış Formül” olarak çevirebiliriz.

Joe Folkman’ın “Güven sağlamak için liderler ne yapmalı?” sorusuna verdiği cevap kapsamlı araştırma sonuçlarına ve verilere dayanıyor. Sadece %20 çaba ile %80 etki, yani güven oluşturmayı, sağlayacak en basit formülü bulmak için tüm verileri ve değişkenleri incelemiş. Elde ettiği yaklaşım liderlerin şirket içerisinde güven inşa etmeleri ve oluşturulmuş olan güveni sürdürmeleri için pratik ve verilere dayanan bir yöntem önermektedir. Joe Folkman’ın bu yaklaşımla yapmış olduğu araştırmaları güven yaratan ve güveni sağlamlaştıran üç ana davranışa işaret ediyor. Bunları “Güven Üçlüsü” olarak adlandırmış. Folkman’ın tanımladığı, güvenin temelini oluşturan bu “Güven Üçlüsü” davranışlar:

• Uzmanlık ve iyi muhakeme yeteneği
• Tutarlı olmak
• Olumlu ilişkiler kurmak

Bu üç davranışa hakim olursanız, bu davranışları sürekli, ustaca sergilerseniz, liderlik etkinizi ve lider olarak güven kazanma ve sürdürme yeteneğinizi önemli ölçüde artırabilirsiniz, başarınızı ve mutluluğunuzu hem iş hem kişisel hayatınızda artırabilirsiniz.

Folkman’ ın “Güven Üçlüsü”nü daha yakından bakalım.

Uzmanlık ve İyi Muhakeme

Bear Grylls, ünlü bir İngiliz eski SAS askeri, hayatta kalma uzmanı, maceracı ve televizyon sunucusudur. Bear Grylls der ki: “Dağlarda kazalar, insanların hırsları muhakeme yeteneklerini örttüğünde olur.’’ Kişisel farkındalık ve sağduyu iyi muhakeme yeteneğimize yardımcı olur. Sağlam muhakeme ve karar verme becerileri sergilemek hayati önem taşır. Her liderin işini bilmesi ve işi konusunda belli bir uzmanlığa sahip olması gerekir. Eğer işinizde uzman değilseniz ve bilgi seviyeniz yetersiz ise bu bir sorundur çünkü insanlar kararlarınız konusunda size güvenmeyebilirler. Bunu telafi etmenin bir yolu, uzmanlığa sahip insanları işe almak ve onlara kefil olmak, onları desteklemektir. Uzmanlığınız ve güçlü muhakeme yeteneğiniz, insanların sizin fikirlerinize güvenip düşüncelerinize baş vurmalarını sağlar. Böylece, insanların aldığınız kararları güvenle takip etmesini ve sahiplenmesini sağlamış olursunuz.

Amerikan bestekar ve orkestra şefi olan Victoria Bond “Gerçek uzmanlık otoritenin en güçlü şeklidir” diyor. Bir konuda derin bilgi ve ustalığa sahip olduğunuzda aldığınız kararlara güven ve saygı duyulur.  Güvendiğimiz bir doktor bize belli bir tedavi önerdiğinde uygularız. Birçok meslekte akreditasyon vardır. Bir kişinin uzmanlığını ve belli standartlarda eğitim aldığını ve tecrübesinin seviyesini gösterir. Yöneticilerin veya liderlerin bu anlamda akreditasyonları yoktur. Lider veya yönetici konumunda olduğunuzda, sizinle etkileşimde olan kişiler sizin uzmanlık ve muhakeme yeteneğinizi sınayacaklardır. Aldığınız kararların sağlamlığına bakarak size duydukları güven ibresi artacak ya da azalacaktır.

Özetle, her şeyin cevabını bilen liderlerin zamanı artık geride kaldı. Güveni sağlamanın ve sürdürmenin yollarından bir tanesi konunuzu çok iyi bilmek, konunuzun uzmanı olarak ün yapmaktır. Bu derin uzmanlığınızla aldığınız kararlara güven ve saygı duyulmasını sağlayın. Neyi iyi bildiğinizin ve neyi yeterli derecede iyi bilmediğinizin ayrımını da iyi bilin. Uzman olmadığınız bir konuda mutlaka uzman olan bir kişiyi devreye sokun. Bunun kararını almak dahi güçlü muhakeme yeteneği gerektirir.

Tutarlılık

Eylem ve davranışlarınızdaki tutarlılık güvenilirliğinizi artırır. Yapacağınızı söylediğiniz şeyleri mutlaka yapın. Verdiğiniz sözleri tutun. Eylem ve davranışlarınızla örnek olun ve bu davranışlarınızın sürekliliğini sağlayın. Bunları yazdığımda aklınıza dürüst olmayan, yerine getiremeyeceği şeyleri vaat eden ve kötü niyetli olan kişiler gelebilir. Bu tip kişiler elbette güven uyandıramazlar. Esas önemli olan ve çoğu zaman tutarlılığı bozan şey, insanların söz verip yerine getirmediği küçük şeyler. Bir çalışanınıza bir konuda söz verip, yapmayı unuttuğunuz oldu mu? Küçük bir konu, bir bilgi sağlamak, bir yardım olabilir. Gerçekten sözü içtenlikle vermiş olabilirsiniz, ama aklınızdan çıkmıştır. Siz sözünüzü tutmayı unutmuş olabilirsin, ancak çalışanınız bu hadiseyi asla unutmaz. Tutarlılığınız çalışanlarınız tarafından sürekli sınanmaktadır. Eylem ve davranışlarınızdaki her tutarsızlık hanenize güven kaybı olarak yazılacaktır.

John Adair, liderlik ve liderlik gelişimi konusunda dünyanın önde gelen otoritelerinden biridir. Liderliğin gerçekleştirilen eylemlerle anlam kazanan bir rol olduğunu vurgular. Liderlik, başkaları için belirlediğiniz değerlere ve standartlara göre yaşama taahhüdünüzü içerir. Önemli olduğunu söylediğiniz şeyleri siz uygulamadığınızda güven kaybına uğrarsınız. Söylediklerinizle yaptıklarınız arasındaki uyum sürekli olarak gözlemlenmektedir. Bu anlamda tutarlılığınız, güveni oluşturan ve ekiplere ortak hedeflere yönelik kolektif eyleme geçme konusunda ilham veren şeydir.

Tutarlı olmanızın güven sağlama ve size duyulan güveni sürdürmeyi nasıl sağladığını sinir bilim açısından da kısaca anlatmak isterim. Beynimiz belli bir bölgesi hayatta kalmamızı sağlayan fonksiyonlara sahip. Bizi fiziksel veya sosyal tehditlerden koruyor. Durumları ve olayları önceden tahmin edebilmek ve yönlendirebilmek istiyoruz. Liderimin tutum ve davranışları tutarsız ise, bu bizi belirsizlikte bırakır. Beynimizin en sevmediği şey belirsizliktir. Belirsizlik bizim için kontrol kaybı demektir. Liderimiz tutarsız ise, davranışlarını tahmin etmekte güçlük çekiyoruz, başımıza ne gelebileceği konusunda belirsizlikte kalıyoruz, kendimiz için elde etmek istediğimiz sonuca ulaşabilme konusunda soru işaretimiz oluşuyor, bu lidere karşı gittikçe güven ibremiz düşüyor. Davranışları ve eylemleri tutarlı olan liderler ise organizasyonlarındaki kişilerin kendilerini güvende hissetmelerini sağlar. Bu güven kişilerin kendileri için önemli olan olayları ve durumları kontrol edebilmelerinden kaynaklanıyor.

Olumlu İlişkiler Kurmak

Güven Üçlüsü’nün üçüncü ayağı olan olumlu ilişkiler kurmak, kişilerle güçlü ve içten bağlar oluşturmaktır. Liderlerin kişilerle saygılı ve destekleyici ilişkiler kurmaları, ekip üyeleri arasında iş birliğini ve iletişimi geliştirmeleridir. Özetle, sağlıklı ilişkiler kurarak ve kurulmasını sağlayarak insanların motivasyonlarını ve bağlılıklarını yüksek tutmalarıdır. Bunları içtenlikle yapan, hatta tutarlı bir şekilde yapmayı sürdüren kişilere doğal olarak güven duyarız.

Olumlu ilişkiler kurmak için yapmanızı önereceğim şeylerin hepsini biliyorsunuz, belki de bir çoğunu uyguluyorsunuzdur. Açık ve şeffaf iletişim kurmak, kişilerin görüşlerine değer vermek ve ciddiye almak, başarılarını ve yeteneklerini takdir etmek, kişilerin gelişimini desteklemek ve katkıda bulunmak için gelişim ortamı yaratmak, geri bildirim vermek ve almak, kişilerin zor durumlarla baş edebilmeleri konusunda adil ve tutarlı olmak diyebiliriz. Bildiğiniz bu yaklaşımları yerine göre ve tutarlı bir şekilde hayata geçirmek için bu konuya ciddi zaman ayırmanız gerekiyor.

Çağdaş liderlik çalışmaları alanının duayeni Warren Bennis “Liderler doğru şeyleri yapan kişilerdir. Yöneticiler işleri doğru yapan kişilerdir” der. Lider olarak neleri ne kadar önceliklendirdiğiniz, nelere ne kadar vakit ayırdığınız elde edeceğiniz sonuçları doğrudan etkiler. Güven oluşturmak istiyorsanız, olumlu ilişkiler kurmanın temelini oluşturan erişilebilir ve destekleyici olmaya vakit ayırmanız gerekiyor. Bunu önemsediğiniz için, içtenlikle ve tutarlı bir şekilde yapmayı sürdürmeniz gerekiyor. Kişilerin potansiyellerini en iyi şekilde kullanmalarını sağlarsanız, onların en iyi hallerine ulaşmalarına içtenlikle destek olursanız, bunu yapmak için erişilebilir olursanız, bunu önemseyip buna vakit ayırırsanız güven sağlama ve sürdürme konusunda çok yol alabilirsiniz.

Joe Folkman “Güven Üçlüsü”nden hangisinin daha önemli olduğunu da araştırmış. Yaptığı araştırmada öncelikle liderleri bu üç davranışta yüksek veya düşük performans olarak kategorize etmiş. Liderler, düşük olarak kategorize edilmek için 40. yüzdelik dilimin altında olmaları, yüksek olarak kategorize edilmek için ise 60. yüzdelik dilimin üstünde olmaları gerekiyordu. Çok uçlarda olan örnekleri kullanmamış. Sonuçlar yine çarpıcı:

• Muhakeme yeteneği, tutarlılık ve olumlu ilişkiler, her üçünde de düşük puan alan liderlerin güven skoru %20’ lerin altında kalmış.
• Tutarlılık yüksek, fakat muhakeme yeteneği ve olumlu ilişkiler düşük olan yöneticilerin güven skoru %32.
• Muhakeme yeteneği yüksek, fakat tutarlılık ve olumlu ilişkiler düşük olan yöneticilerin güven skoru %36.
• Olumlu ilişkiler puanı yüksek, fakat tutarlılık ve muhakeme yeteneği düşük puan olan yöneticilerin güven skoru %52.

Bu sonuçlar güven oluşturmanın ve sürdürmenin en önemli faktörünün kişinin olumlu ilişkiler geliştirmesi olduğunu gösteriyor. Ortalamanın üstünde güven skoruna sahip olmak için olumlu ilişikler konusunda sadece 60. yüzdelik dilimde yer almanız yetiyor. Gelelim Joe Folkman’ın en başta sorduğu soruya. “Güven sağlamak için liderler ne yapmalı? Sadece %20 çaba ile %80 etki sağlayacak en basit formülü nedir?’’. Verilerle elde ettiği cevap gösteriyor ki muhakeme yeteneği, tutarlılık ve olumlu ilişkiler, her üçünde de yüksek puan alan liderlerin güven skoru %80’ lere yükselmiş. Yüksek puanı da 60. yüzdelik dilim olarak çok mütevazi bir seviye olarak ele almış. Bu “Güven Üçlüsü” davranışlarda mükemmel bir seviyede olmanız gerekmiyor, ortalamanın üstünde olmanız yeterli.

En heyecanlı yere geldik. Lider olarak size ne kadar güven duyulduğunu merak ediyor musunuz? Zenger Folkman’ın web sitesinde kendinizi bu üç yetkinlik konusunda değerlendirebileceğiniz online bir anket formu bulunuyor.

Link: https://assessments.zfco.com/Administration/autoenrollself.aspx?projectid=308-F000059

Anketi cevaplayarak “Güven Üçlüsü”nü oluşturan bu üç davranışı ne kadar etkin bir şekilde sergilediğinizi ve hangisini diğerine tercih ettiğinizi değerlendirebilirsiniz. Ben anketi cevapladım ve kendi durumumu öğrendim, size de tavsiye ederim. Anketten elde ettiğiniz sonuçlara bakarak, yukarıdaki önerileri ve bildiğiniz fakat hayata geçirmek için vakit ayırmadığınız pek çok başka yaklaşımı da kullanarak size duyulan güveni artırmaya doğru yol alabilirsiniz.

Kitaplarını okuduğum ve çalışmalarını beğeniyle takip ettiğim Margaret Wheatley, insan odaklı organizasyonlar oluşturmak için örgütsel davranış, kaos teorisi, eski manevi gelenekler, tarih, sosyoloji ve antropoloji gibi disiplinlerden yararlanan yenilikçi bir liderlik danışmanıdır.  Liderliğin kahramanlar için bir rol değil, bir dizi davranış olduğunu vurgular. Size güven duyulmasını sağlamak ve güven kaybını önlemek elinizde, bunu size sağlayacak o “bir dizi davranışı” önceliklendirin ve hayata geçirin.

“Liderlik, kahramanlar için bir rol değil, bir dizi davranıştır.”

Margaret Wheatley

Kaynaklar:

Joseph R. Folkman: The Trifecta of Trust: The Proven Formula for Building and Restoring Trust

Margaret Wheatley: Leadership and the New Science